Thượng Hải là 1 thành phố Đông Tây hội tụ. Tôi đến Thượng Hải công tác vào mùa thu- 1 mùa đẹp nhất trong năm khi bạn muốn đi đâu đó dù là du lịch hay làm việc. Với những gì tôi tìm hiểu về Thượng Hải trước đó thì tôi thấy chưa có gì sai từ con người, văn hóa, hạ tầng phát triển, v..v.. Nếu bạn chưa 1 lần đến Thượng Hải thì hãy đi để khám phá thành phố được mệnh danh là “Paris của Châu Á” này.
Những tìm hiểu của tôi đã đưa tôi đến 1 nơi mà tôi tin rằng nó luôn hấp dẫn với bất kì ai yêu quý đất nước của những con người thông thái- Israel và đặc biệt du khách đến từ phương Tây. Đó chính là “Bảo tàng người tị nạn Do Thái tại Thượng Hải”.
Tôi có mặt tại trước cổng bảo tàng vào buổi sáng mùa thu nắng nhẹ. Khi tôi nhìn vào bảng hiệu của Bảo tàng. Có 1 người (lúc sau nhìn badge mới biết là Manager ở đây) trong đó ra bắt chuyện với tôi và hỏi tôi là người nước nào và vì sao lại đến đây? Tôi trả lời “tôi đến từ Việt Nam” . Anh quản lý vô cùng ngạc nhiên và nói “có lẽ bạn là người Việt Nam đầu tiên thăm bảo tàng này”. Với tôi Đây là 1 bảo tảng nhỏ nhưng vô cùng đặc biệt. Còn lí do, tôi đến đây ư? Chỉ là vì tôi muốn tìm hiểu về người Do Thái để thỏa mản 1 phần sự hiếu kì của tôi mà thôi. Nói thật ra là tôi vô tình biết Bảo tàng này trong quá trình tìm những điều hay, lạ để kết hợp với chuyến công tác tại Thượng Hải.
Hãy cùng tôi trở lại lịch sử những năm 30 và 40 của thế kỉ trước. Dưới thời Đức quốc xã, không ai quên được cuộc thảm sát Holocaust đối với người Do Thái. Người Đức đã truy cùng đuổi tận từng người Do Thái. Vào thời điểm đó, để giữ lại mạng sống của mình, người Do Thái đã cầu cứu khắp nơi nhưng không một nước nào giang rộng vòng tay để cứu giúp họ vì sự khiếp vía của họ đối với Hitle. Nhưng, có 1 thành phố thuộc 1 châu lục khác gần như là cánh cửa duy nhất đối với họ. Chính là Thượng Hải. Vào thời điểm đó, để vào Trung Quốc, Visa luôn là bắt buộc. Nhưng Thượng Hải là 1 ngoại lệ, ai cũng có thể đến và đi 1 cách tự do. Quả thật, Thượng Hải là cánh cửa duy nhất của người Do Thái lúc bấy giờ để có thể giữ được tính mạng của mình. Họ đã bắt đầu hành trình của mình: đón tàu đến Genoa, Italy và lên tàu vượt biến. Sau 1 tháng thì họ có mặt tại Thượng Hải. Nhờ vậy mà hơn 23,000 người Do Thái đã sống sót qua thế chiến thứ 2 và tá túc tại đây.
Tuy nhiên, Thượng Hải không phải là không có vấn đề của nó. Người Nhật sau khi chiếm đóng Thượng Hải đã dành quyền kiểm soát thành phố này. Họ đã thu hẹp phạm vi và gom cộng đồng Do Thái vào khu vực giới hạn dành cho dân tị nạn tại quận Hongkou thuộc Thượng Hải năm 1943. Khoảng 23,000 người Do Thái sống trong khu vực chỉ có 1 dặm vuông (approximately 1 square mile). Giờ đây, khu đất đó được gọi là “Shanghai Ghetto”- 1 nơi mà khi đến Thượng Hải và quý mến người Do Thái mà bạn nên ghé thăm để biết những năm tháng mà họ đã trải qua như thế nào. Chắc hẳn người Nhật sẽ không vui khi ai đó nhắc đến chi tiết này. Nhưng lịch sử thì không thể thay đổi được.
Khi mới đến Thượng Hải, người Do Thái cũng như bao dân tộc khác : họ cũng bị shock văn hóa, ngôn ngữ, v..v..Nhưng họ đã nhanh chóng vượt qua và hòa nhập vào cuộc sống ở đây rất tốt và thậm chí còn bắt đầu kinh doanh tại đây để bắt kịp với cuộc sống tốt hơn. Họ đã học tiếng Trung vì hi vọng có thể sống hết phần đời còn lại tại đây. Thượng Hải thật sự là 1 phần câu chuyện lịch sử đáng nhớ trong quá trình phát triển của Israel.
Bức tường trong khuôn viên bảo tàng ghi lại các tên cuả người Do Thái đã có mặt tại Thượng Hải trong giai đoạn này.
Nhưng, lịch sử không dừng tại đó. Phần lớn, họ sống tại Thượng Hải từ năm 1939-1949 vì đối với họ Thượng Hải cũng chưa hẳn là thiên đường . Sau chiến tranh Thế giới II kết thúc, Tổng thống Truman đã có những hợp tác hỗ trợ với Mỹ và đưa người Do Thái sang Mỹ. Từ đó, 1 cộng đồng Do Thái mới tại Mỹ được thành lập. Theo như được biết khi ở Mỹ thì phần lớn dân tài chính sẽ ở New York và nhưng ông trùm kĩ thuật Do Thái thì tập trung ở California và các tiểu bang khác. Bạn chắc hản cũng biết 1 trong số những ông chủ của Intel là người Do Thái.
Chính vì câu chuyện lịch sử này cũng như lòng biết ơn đối với đất nước đã cứu gần 23,000 sinh mạng qua giai đoạn khó khăn trong lịch sử, tôi tin rằng người Do Thái cũng đã làm không ít việc để tri ân đất nước này. Tôi cũng không biết có phải nhờ sự tư vấn của các ông trùm tài chính Israel mà người Trung Quốc bằng mọi giá phải lấy Hồng Kong từ tay nước Anh về cho bằng được? Và sau đó, những ông trùm thao túng thị trường tài chính ở Hồng Kong không thiếu những gương mặt Do Thái. Nhưng đây chỉ là câu hỏi của riêng tôi mà thôi.
Vậy sau bao nhiêu năm cùng lịch sử, người Trung Quốc và Israel đã cùng nhau xây dựng những gì?
Có thể nói, họ đã có mối quan hệ vô cùng tốt đẹp. Gần đây nhất, Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã viếng thăm Trung Quốc năm 2013 và kí hiệp ước giữa 2 chính phủ về 5 lĩnh vực: set-up in high tech, năng lượng, tài chính, nông nghiệp và bảo vệ môi trường. Những ông trùm công nghệ mới nổi như Alibaba, Baidu, Fosun, Lenovo, Xiaomi đều mở Subsidiary R&D tại Tel Aviv. Hơn 1000 start-up của Israel mở tại Trung Quốc. Đại học Thanh Hoa và Đại học Tel Aviv hợp tác thành lập trung tâm nghiên cứu với Quỹ lên đến 300 triệu $. Trung quốc tặng 130 triệu $ cho Technion (Viện kỹ thuật Israel) để thành lập trung tâm khoa học và chuyển giao công nghệ. 1 chương trình “Cống hiến trọn vẹn” được thành lập để dạy Văn hóa kinh doanh của người Israel tại Đại học Bắc Kinh. Với chiến lược “Look East” của Israel, cùng với mối quan hệ từ lâu đã tốt đẹp, Trung quốc có thể tận dụng những lợi thế của mình về thị trường cùng với công nghệ tiên tiến hợp tác cùng Israel nhằm tạo ra những sản phẩm mới “có thể thay đổi Thế Giới”. Tham vọng này chưa từng thay đổi đối với các đại gia công nghệ mới nổi lắm tiền.
Nói thêm 1 chút về Israel: Sau tất cả những gì diễn ra trong quá khứ, giờ đây Israel có gì? Họ xây dựng 1 Israel hùng mạnh lấy khoa học kĩ thuật công nghệ làm nền tảng và được xem như là “Silicon valley” của Trung Đông. Họ có những sản phẩm công nghệ cao hầu hết mọi lĩnh vực. Người Do Thái luôn có sự nể trọng của những dân tộc khác không những từ sự chăm chỉ, nỗ lực làm việc, luôn tìm ra những cái mới, luôn khắc phục những khó khăn cùng kỉ luật làm việc nghiêm khắc bên cạnh sự thông minh vốn có được trời ban tặng. Do vậy, những anh tài trong giới công nghệ như Microsoft, Apple, Intel, v..v.. đều đặt phòng R&D tại Israel để cùng làm việc với các bộ óc thông thái và 1 dân tộc làm việc nghiêm túc để tạo ra những sản phẩm tốt nhất phục vụ con người. Hơn nữa, Israel cũng được mệnh danh là thiên đường Start-up với con số lên đến 4000 (năm 2013)- nơi những sản phẩm mới lạ luôn được chào đón. Và giới công nghệ ai cũng biết Viber được xem là 1 trong những sản phẩm start-up thành công vang dội của Israel.
Trong lĩnh vực tài chính, họ kiểm soát phần lớn các thị trường lớn như Hồng Kong, New York, London. Và sắp tới đây, Trung Quốc sẽ biến Thượng Hải thành 1 Hồng Kong thứ 2, thì người Do Thái chắc cũng sẽ không vắng mặt ở thị trường này.
Tôi hi vọng với những tìm hiểu của tôi sẽ giúp các bạn hiểu thêm về người Do Thái. Ngoài sự thông minh vốn có, bạn thân người Do Thái cũng đã không ngừng học tập và làm việc để tạo ra những đại dương mới. Thành quả những gì họ đang có phần nhiều đều từ sự cố gắng, nỗ lực mà ra.
————————————————————————————————————————————–
Đây là bài viết và thuộc bản quyền của Founder website nguonhocbong.com – Website do Team Cựu DHS Pháp tại TP.HCM thành lập.
Các bạn có thể sử dụng bài viết này để chia sẻ trong cộng đồng mà không cần phải xin phép chúng tôi. Nhưng chắc chắn các bạn cần phải trích nguồn từ website nguonhocbong.com.
Nguồn Học Bổng (nguonhocbong.com) là website độc lập, giới thiệu các loại học bổng du học ở mọi cấp độ nhằm tạo điều kiện cho các bạn trẻ Việt Nam có nguyện vọng học tập và nghiên cứu ở các nước phát triển trên thế giới.