Phân tích cơ hội học tập ở 3 nơi: Anh, Pháp, Mỹ

Note: Chuỗi bài này mình viết dưới góc độ cá nhân: Quan điểm cá nhân, suy nghĩ cá nhận, cảm nhận cá nhân. Người viết không đưa ra bất kỳ định nghĩ hay công thức tổng quát nào cho các sự việc, hiện tượng được nhắc đến trong bài. Điều đó đồng nghĩa là, các quan điểm trong bài này không có tính đúng sai vì nó mang tính cảm nhận cá nhân. Nhưng dĩ nhiên, bạn bè gần xa có thể lên tiếng tranh luận, hoặc đóng góp để người viết có thể học hỏi, nhận ra cái mới cái hay và nhìn được điểm thiếu sót của bản thân.
Trân trọng cảm ơn- Đặng Huỳnh Mai Anh
—————————-
Trong phần này, mình sẽ nói về cơ hội học bổng và phân tích các điểm lợi hại của việc du học tại 3 nước: Anh, Pháp, Mỹ. Đây đều là 3 nơi mình đã thử apply trong tầm 1 năm vừa qua. Tình cờ cả 3 đất nước này, mình đều đã đi qua nên cũng có các ấn tượng nhất định. Hy vọng là với sự đa dạng bởi tinh thần “Thích đủ thứ” của mình sẽ đem đến cho các bạn sự so sánh đối chiếu tương đối mới mẻ về việc du học.

Mỹ- Tại sao là Mỹ?

Dù thế nào, từ quan điểm cá nhân, mình vẫn thấy Mỹ là đất nước tốt nhất về giáo dục và nghiên cứu. Mình từng học ở Mỹ trong 5 tuần, ấn tượng của mình về đất nước này rất tốt, là một nơi tuyệt vời để học tập. Vì người Mỹ, họ có những tố chất để khích lệ sự học hỏi và sáng tạo: Chủ nghĩa cá nhân của người Mỹ thúc đẩy người ta vươn lên không ngừng, sống cho chính mình, học cho chính mình, nổ lực vì chính mình (thay vì là vì cha, vì mẹ). Yêu mến và cổ vũ sự khác biệt cũng là một sản phẩm của chủ nghĩa cá nhân đó, là chính mình, không cần quá quan tâm việc mọi người xung quanh nghĩ gì về mình (Kiểu ở Việt Nam chỉ cần bạn tình cờ thích-phát-biểu trong giờ học một chút là đám đông nào đó gán cho mác thích-màu-mè). Sòng phẳng và cạnh tranh, học ở Mỹ (nhất là ngành Kinh Tế) là một hành trình mệt mỏi không ngừng và áp lực kinh khủng. Nhưng tất cả những điều đó sẽ đẩy bạn ra ngoài những giới hạn của bản thân. Có những người thích nhàn nhã, có những người thích trở nên kiệt xuất (cũng có khi thành kiệt sức). Nước Mỹ phù hợp cho những người theo tinh thần “No challenge. No fun”.

Đây là đất nước “hợp chủng quốc”. Điểm nhược là không có một nền tảng văn hóa đặc trưng lâu đời và giàu lịch sử. Nhưng, ưu điểm là vì nước Mỹ trẻ trung nên cởi mở và dễ chấp nhận. Trong cả 3 đất nước đề cập trong bài này, tôi nghĩ nước Mỹ sẽ dễ chịu và thân thiện nhất. Mức sống không quá đắt đỏ như ở Anh, người người nói tiếng Anh – Giọng Anh- Mỹ nhìn chung vẫn dễ nghe hơn so với giọng Anh-Anh.

Cơ hội hỗ trợ tài chính: Scholarship = Assistantship

Mình sẽ không nói về Fullbright, vì học bổng này đã quá nổi tiếng và chỉ cần google bạn sẽ tìm ra nhiều bài chia sẻ. Fullbright yêu cầu 2 năm kinh nghiệm từ ngày tốt nghiệp, mà mình lại muốn đi học càng sớm càng tốt. Nên mình không tìm hiểu về Fullbright mà chỉ tham khảo các cơ hội học bổng từ trường.

Đây là đất nước đầu tiên mình tìm hiểu. Điểm ngạc nhiên đầu tiên là khi tìm về các khóa học Kinh Tế sau đại học thì đa phần các trường không có khóa master. Thực chất, là hầu hết các trường đều tích hợp master vào một chương trình doctoral program (đào tạo tiến sĩ), trong đó người học sẽ theo học 5 năm (chia thành 2 năm học kiến thức nền, tương đương master và 3 năm đi vào nghiên cứu). Đó là lý do vì sao học Kinh Tế ở Mỹ mất 5 năm, trong khi ở những nơi khác chỉ mất 3 năm. Và vì vậy cụm từ “tuyển thẳng vào chương trình tiến sĩ” mà mọi người thường dùng có phần hơi “đề cao hóa” sự thật, vì đúng nghĩa đó là chương trình đào tạo 2 trong 1.

Nói như vậy không có nghĩa việc được nhận vào 1 chương trình Tiến Sĩ Kinh Tế là đơn giản ở Mỹ. Đa số các bạn vừa học Đại Học xong vào học thẳng PhD đều có 1 sự định hướng cực kỳ vững chắc từ rất sớm, ở các năm cuối ĐH họ chủ động đăng ký học các tín chỉ một vài môn cao cấp ở bậc master và PhD. Dựa vào độ khó các môn bạn chọn, họ sẽ được chọn vào các chương trình PhD. Ở Việt Nam, dường như chúng ta không có quá nhiều sự lựa chọn và kém chủ động trong việc mình cần học cái gì và không cần học cái gì, chương trình học lại cung cấp không đủ kiến thức về định lượng cho nên chỉ có các trường hợp hy hữu cực kỳ xuất chúng mới được nhận lên thẳng (Đối với ngành Kinh Tế, còn các ngày KTTN nhìn chung các bạn sẽ xin thẳng vào chương trình này dễ hơn). Ngay cả khi bạn có Master rồi thì vẫn phải học lại cho đủ cả 5 năm, cũng có trường hợp xin đặc cách bỏ qua 2 năm nền tảng để thi Qualify, là kỳ thi sau 2 năm đầu của PhD để xem bạn có đủ kiến thức bước vào giai đoạn nghiên cứu không. Thầy mình bảo chọn học tiến sĩ Kinh Tế ở Mỹ là 1 sự hành xác (không biết các ngành khác thế nào). Vì sau 2 năm cày bừa, đối với ngành Kinh Tế hết sức cạnh tranh thì có trường 50% sẽ rớt kỳ thi Qualify này.

Mình nói nhiều như vậy về việc học PhD Kinh Tế ở Mỹ, vì ở Mỹ không có xu hướng cho học bổng. Cụm từ mọi người hay nói là “học bổng” Mỹ thực chất là hình thức Teaching Assistant (Trợ giảng) hoặc Research Assistant (Trợ lý nghiên cứu). Bạn được nhận vào các vị trí và trường
miễn học phí và trả tiền sinh hoạt phí cho các bạn, gần như một hình thức trả lương. Đó là cái hay trong văn hóa Mỹ, nghĩa là người ta không cho không bạn cái gì. “Miếng pho-mát miễn phí chỉ có trong cái bẫy chuột”. Bạn phải làm việc (làm việc rất vất vả) để nhận được bất kỳ điều gì từ người khác. Và chỉ khi bạn được nhận vào chương trình PhD thì bạn mới đủ năng lực và phẩm chất đảm nhiệm các vị trí này. Có rất ít vị trí TA (Teaching Assistant) và RA (Research Assistant) được trao cho học viên master, một phần cũng vì thời gian học cũng ngắn nên không được ưu tiên.
Mình có cảm giác người Mỹ quan điểm thế này: Nếu bạn muốn đi làm kiếm tiền, bạn không cần biết quá nhiều nên chỉ học master là đủ. Vì vậy, rất hiếm các khóa master của Mỹ cho học bổng. Nếu bạn muốn đi học vì mục đích nghiên cứu sâu và tham gia giảng dạy, bạn sẽ theo học các lý thuyết hàn lâm ngay từ đầu, nghĩa là đi theo PhD 5 năm (với 2 năm đầu trang bị kiến thức). Và, vì bạn đi học không vì “tiền”, bạn đang hy sinh tuổi thanh xuân cho khoa học và giáo dục, bạn xứng đáng được hỗ trợ về tài chính.

Thế cho nên, mình thấy có nhiều người không gọi là quá đam mê ngành học, không quá khao khát kiến thức, không chắc mình có đủ kiên nhẫn, sức lực và khả năng để chiến đấu trong 5 năm không. Nhưng vì PhD dễ được học bổng (Tạm gọi thế dù tính chất nó không phải học bổng) còn master thì gần như quá hiếm, họ vẫn apply vào các chương trình PhD. Chính mình cũng từng có lúc nghĩ như thế cho đến khi nhận ra để 1 SV Kinh Tế Việt Nam được nhận thẳng vào PhD ở Mỹ là quá khó (mình nói riêng ngành Kinh Tế, các ngành khác thì chuyện này không hề hiếm). Nhất là 1 SV chỉ vừa có định hướng rõ ràng như mình. Nên mình chọn lọc và apply vào 1 vài chương trình master hiếm hoi mà mình biết có cấp TA và RA cho học viên, đơn cử là: NIU (Northern Illinois University), mình được nhận vào trường này nhưng không nghe thông tin gì về Assistantship (gồm TA và RA). Xét ra kết cục này khá hợp lý, vì TA và RA là công việc (không phải học bổng), cách người ta tuyển chọn như cách người ta tuyển dụng việc làm: Chọn người có kinh nghiệm, và kinh nghiệm phải liên quan. TA thì cần người đã có kinh nghiệm giảng dạy trước đây. RA thì là người từng tham gia hỗ trợ nhiều nghiên cứu. Mình cũng có nhiều trải nghiệm, nhưng toàn trải nghiệm không liên quan, ở thời điểm đó. Nên việc không được Assistantship là tất yếu.

Quá khó

Yêu cầu về GRE/GMAT để được nhận vào các chương trình sau đại học ở Mỹ quả là một rào cản lớn khiến rất nhiều người gạch ngay Mỹ ra khỏi danh sách lựa chọn của mình. TOELF chứng chỉ yêu cầu về Anh Văn được ưa chuộng ở Mỹ cũng khó hơn IELTS. Hiện nay, TOELF và IELTS được chấp nhận ngang nhau, các trường ở Mỹ cũng chấp nhận IELTS nhưng dĩ nhiên vẫn có các yêu tố “kỳ thị” mà tôi sẽ đề cập trong bài sau. Cách thức gửi hồ sơ và các yêu cầu khác để đảm bảo về mặt chính xác và xác thực khi apply vào Mỹ cũng phức tạp, nhiêu khê và khá mất công (Sẽ nói trong phần 3).

Pháp- Tại sao là Pháp?

Pháp, như vài quốc gia khác ở Châu Âu, đã có chính sách miễn giảm học phí. Điều đó thật hào phóng và là một thuận lợi to lớn cho các bạn du học sinh muốn đến Châu Âu. Đa số, các trường ở Pháp có mất học phí gần như cho không: 200-300 EUR/năm. Và các khóa học có mức học phí này được giảng bằng tiếng Pháp. Các khóa học giảng bằng tiếng Anh thì học phí biến thiên kinh khủng, từ 10.000 EUR/năm trở lên. Nhưng, mình có biết 1 số trường lớn được nhà nước hỗ trợ theo chính sách biến các trường này trở thành các trung tâm đào tạo cạnh tranh với các chương trình tiến sĩ ở Mỹ. Cụ thể, ở Paris School of Economics (Paris, Sorbonne) và Toulouse Economics School thì theo mình biết mức học phí cũng trong tầm 250-350 EUR/năm nên vẫn cực kỳ hợp lý để theo học. Ranking của 2 trường này cũng đều rất cao. Nên nếu được nhận vào học ở các trường này thì có phần còn tốt hơn được nhận vào PhD program ở một trường thường thường ở Mỹ.

Điểm thu hút là nước Pháp đẹp. Lối sống của người Pháp lại theo kiểu rất tận hưởng. Nếu học ở các thành phố nhỏ như Toulouse thì chi phí sẽ cực kỳ hợp lý. Ở Châu Âu, một điểm hấp dẫn không thể bỏ qua là bạn có thể đi du lịch khắp Châu Lục này.

Đa số du học sinh ở Pháp được chính phủ hỗ trợ chỗ ở, bạn có thể đăng ký thông qua website. Ngay cả khi học ở một thành phố đắt đỏ như Paris, thì nếu tính tiết kiệm nhất, mình chỉ cần nhờ vả cha mẹ hỗ trợ thêm tầm 5,000 EUR cho 1 năm học.

Cuối cùng, dù bao người đã đến và thất vọng và Paris (mình cũng đã từng), nhưng sau đó thì Paris vẫn là thành phố khiến mình mê say. Paris như một người phụ nữ đẹp ngồi hút thuốc trong quán bar, sặc mùi thuốc, phóng túng, suồn sã, nhếch nhác và bê bối, nhưng cũng quyến rũ, đẹp và thơ. Sống giữa Paris như sống giữa một bản nhạc dìu dặt, đầy say mê không bao giờ dứt.

Cơ hội hỗ trợ tài chính

Năm vừa qua, mình có apply và được nhận vào chương trình Master 1 ở Paris School of Economics (PSE). Ở Pháp, Master chia thành Master 1 và Master 2. Sau master 1, ai còn chí thú học hành muốn học sâu hơn để đi theo hướng học thuật thì sẽ theo đuổi tiếp Master 2. Ở PSE thì xét tuyển riêng Master 1 và Master 2. Không có học bổng vì theo tr
ường mức học phí đó đã quá thấp và đúng nghĩa mang tính tượng trưng rồi. Nhưng trường có cấp grants cho sinh viên từ các nước đang phát triển, chỉ cho ngành Economic Public Policies Development. Mình được nhận vào ngành này và đang chờ xét grants tiếp (Nhận vào và xét grants là 2 giai đoạn khác nhau). Nhưng, mức grant cũng rất thấp chỉ 300 EUR/tháng nhằm hỗ trợ sinh hoạt phí, mình không có điều kiện tài chính bồi đắp phần còn lại, nên mình reject và chọn học ở Anh. Mình thật sự rất thích được học ở PSE vì ở đây mình sẽ có cơ hội học trong môi trường rất tốt, được gặp nhiều giáo sư giỏi và Paris thì đẹp và đầy ắp kỷ niệm. Nhưng vì điều kiện tài chính không cho phép nên mình không thể theo học ở PSE (bây giờ).

Nếu apply vào giai đoạn cuối năm tầm tháng 11-12 (Mình apply không đúng giai đoạn này nên không được xét Effeil), khi hồ sơ của bạn đủ tốt, trường sẽ gửi mail hỏi bạn về việc có muốn trường tiến cử lên học bổng Effeil không, đây là học bổng chính phủ Pháp cực kỳ danh giá và hào phóng.

Khó khăn?

Mình nghĩ là ngôn ngữ. Khi đến Pháp, dù ở Paris, mình vẫn thấy rất nhiều người không nói (hoặc không thích nói tiếng Anh). Đến cả các bản hướng dẫn trong nhà hàng và các nơi công cộng cũng toàn bằng tiếng Pháp. Nên ấn tượng đầu tiên của mình khi đến Pháp là: “Chà, sau này mà có đi học ở đây thì sẽ thử thách đây!”. Rào cản ngôn ngữ sẽ khiến bạn gặp nhiều khó khăn trong việc hòa nhập cuộc sống, tìm việc làm thêm. Dù cho chương trình học bằng tiếng Anh, như ở Paris và Toulouse Econ School thì mình nghĩ tiếng Anh accent Pháp cũng không dễ nghe. Có đứa bạn mình nói vui thế này là nó bị hạn chế học hành ở Pháp vì bước vào thư viện đến ¾ sách vở xung quanh đều bằng tiếng Pháp. Nói vui vui thế, chứ nếu bạn muốn học thì một là lên mạng kiếm tài liệu tiếng Anh, hai là đầu tư học luôn tiếng Pháp. Nhưng, kể để thấy, khi bạn chọn một đất nước, bạn không chỉ đến để học, bạn đến đó để sống nữa.

Mặt khác, thì khó khăn đó có thể xem là cơ hội hiếm có. Mình đã nghĩ là hiếm khi nào mình nghĩ đến chuyện học thêm 1 ngôn ngữ khác, nếu có học cũng không có điều kiện trau dồi. Nếu chọn đi học ở Pháp, thì mình buộc sẽ phải đi học tiếng Pháp. Không cần nói quá giỏi, nhưng chắc chắn sau 2 năm học ở Pháp, mình sẽ biết thêm một ngôn ngữ mới, ngoài Anh và Việt.

Anh- Tại sao là Anh?

Mình không hề nghĩ mình sẽ đến Anh. Vì khi đến London cách đây 3 năm, mình không có ấn tượng tốt lắm ở thành phố này, dù vẫn có người bảo: “A bad day in London is still better than a good day somewhere else”. London là một thành phố hay ho, chắc chắn thế, vì những công trình lịch sử, bề dày văn hóa và một vẻ đẹp cổ kích hoàng gia. Khi mình nói vừa nhận được học bổng ở Anh, một chị đã nói ngay với mình: “Nước Anh rất hay, em sẽ học được rất nhiều về văn hóa”. Chị say sưa ngồi kể cho mình về văn hóa trà chiều của Anh, về sự lịch lãm, về sự tinh tế khó cưỡng. So sánh ngây ngô thế này, nước Anh – “hoàng triều cương thổ” như cố đô Huế của mình. Người Huế kỹ tính, tỉ mỉ, đi nhẹ nói khẽ cười duyên, làm gì cũng có lớp lang khéo léo. Người Nam thì vốn là dân di cư sau này, thành ra cái gì cũng dễ dãi, xởi lởi, nói chuyện chẳng câu nệ trước sau. Có lẽ nước Anh giống Huế, còn nước Mỹ giống miền Nam. Người Anh vẫn bị mang tiếng là bảo thủ và lạnh lùng. Nhưng sự tinh tế của các lớp lang văn hóa, được bồi đắp bởi chiều dày lịch sự, rõ ràng có một sự thu hút không thể tả.

Điều thứ hai, tôi được nghe là đến Anh để trau dồi ngôn ngữ. Bạn tôi cứ nhất nhất giọng Anh thật sexy. Cá nhân tôi, vì là fan của TV Show Mỹ nên chuyển sang nghe British Accents, tôi có phần hơi lạ lẫm. Người Anh nói, tôi có cảm giảm, accent không mạnh như người Mỹ và có phần luyến láy cho nên hơi khó nghe (đối với tôi). Nhưng, không thể phủ nhận, giọng Anh thanh lịch hơn giọng Mỹ. Tôi trộm nghĩ có khi sau 1 năm học ở Anh, tôi cũng có khả năng thành người sexy và thanh lịch (điều trước giờ tôi chưa có).

Cơ hội hỗ trợ tài chính

Các trường ở Anh rất hay cho học bổng, nhưng lại rất hiếm có học bổng toàn phần (học phí + sinh hoạt phí). Tôi không đề cập đến học bổng chính phủ Chevening, nhưng sau khi tìm hiểu tiêu chí, tự xác định mình không phù hợp nên tôi cũng không tìm hiểu thêm. Tuy nhiên vẫn có ngoại lệ, như mình đã apply vào University of Westminster. Trường có học bổng toàn phẩn cả sinh hoạt phí cho sinh viên nước ngoài và mức học bổng nhìn ra rất hào phóng, có thể giúp các bạn không có điều kiện gia đình vẫn theo học được.

Nước Anh rất đắt đỏ. Nhất là dạo gần đây với các dự luật thắt chặt các quyền lợi của du học sinh, tăng phí visa, v.v… khiến nước Anh bớt hấp dẫn hơn rất nhiều. Và, nếu bạn nào có ý định ở lại làm việc hay định cư sau khi học thì nên chọn một quốc gia có chính sách thoáng hơn, như: New Zealand hay Finland. Mức chi phí có khi còn rẻ hơn nhiều lần. Nhưng bù lại, master ở Anh chỉ học mất 1 năm, nếu tính toán ra thì cũng ở mức gia ngang tầm việc học master 2 năm ở các quốc gia khác. Nếu bạn thích học nhanh tiết kiệm thời gian, về nước kiếm tiền hay lấy chồng/vợ thì Anh là sự lựa chọn sáng suốt. Còn nếu thuộc trường phái chậm rã
i thích rong chơi tận hưởng ngày dài tháng rộng, thì nên chọn học 2 năm ở một quốc gia khác.

Khó khăn?

Các trường ở Anh cho quá ít học bổng toàn phần, chi phí lại quá đắt đỏ. Việc học 1 năm dù thế nào tính ra vẫn là một thời gian ngắn. Vì mình thấy 1 năm trôi quá rất nhanh. Không thể tranh việc để lại cảm giác thiếu thiếu, ngắn ngắn cả về trải nghiệm sống lẫn kiến thức tích lũy.

Điều trên là quan điểm cá nhân, mình sẽ kiểm chứng, xác nhận sau 1 năm thực sự học tập ở Anh vậy.

——————-

Tóm lại, đó là 3 yếu tố mình phân tích khi quyết định chọn đến 1 đất nước học:

. Mình thích gì ở đất nước đó?
Cơ hội hỗ trợ tài chính thế nào?
Điểm nào sẽ khiến mình khó sống ở đó?

Bài viết trên chỉ có giá trị tham khảo, vì những cái mình cho là khó khăn đôi khi lại là điều thu hút bạn và ngược lại. Mình chỉ hy vọng bài viết trên là 1 gợi ý để các bạn bắt đầu ngồi tìm hiểu (qua Google, qua các anh chị alumni) để hiểu hơn về nơi mình sẽ đến: Học và Sống.

Theo: Đặng Huỳnh Mai Anh

Săn học bổng cùng chuyên gia

Phân tích cơ hội học tập ở 3 nơi: Anh, Pháp, Mỹ

Hoài Trần
CEO nguonhocbong.com

Hoài TrầnCEO nguonhocbong.com

Pin It on Pinterest

Hoài Trần
CEO nguonhocbong.com